พายุหมุนเขตร้อน ตอนที่ 3 ชื่อของพายุหมุนเขตร้อน

เดิมพายุเฮอร์ริเคนที่เกิดในแถบทะเลแคริบเบียนนั้นจะตั้งชื่อนักบุญเป็นภาษาสเปน แต่ต่อมาราวปลายศตวรรษที่ 19 ต่อต้นศตวรรษที่ 20 ก็มีนักพยากรณ์อากาศชาวออสเตรเลียคนหนึ่งชื่อ คลีเมนต์ แรกกี (Clement Wragge) เกิดความคิดในการตั้งชื่อพายุโดยใช้ชื่อคนทั่วไป โดยมี 2 แบบ แบบที่ 1 ใช้ชื่อสตรี ซึ่งเข้าใจว่าต้องการให้ฟังดูอ่อนโยน ส่วนแบบที่ 2 ใช้ชื่อนักการเมือง เพื่อเปรียบเปรยว่านักการเมืองคนนั้นนำความหายนะมาให้เช่นเดียวกับพายุหมุน

เมื่อถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 บรรดานักอุตุนิยมวิทยาในกองทัพอเมริกันซึ่งชอบใจวิธีตั้งชื่อพายุหมุนเขตร้อนตามชื่อสตรี ด้วยความคิดถึงก็นำชื่อของคู่รักหรือภรรยาของตนมาใช้เป็นชื่อพายุ

จนกระทั่งเมื่อ พ.ศ. 2493 ได้มีการตกลงกันว่าให้ตั้งชื่อพายุไล่ตามตัวอักษร A-Z (เช่น Able, Baker, Charlie…) แต่อีก 3 ปีต่อมาก็เปลี่ยนใจเลือกแต่เฉพาะชื่อสตรี (ตัวอย่าง Alice, Barbara...) วิธีการนี้ใช้ไปได้ระยะหนึ่งจนกระทั่งถึง พ.ศ. 2521 (บ้างก็ว่า 2522) จึงได้มีชื่อบุรุษเป็นชื่อพายุบ้าง

จนกระทั่ง พ.ศ. 2543 ประเทศและดินแดนต่าง ๆ รวมทั้งสิ้น 14 แห่งที่เป็นสมาชิกของคณะกรรมการพายุไต้ฝุ่นขององค์การอุตุนิยมวิทยาโลก (World Meteorological Organizations Typhoon Committee) ลุกขึ้นมาจัดระบบการตั้งชื่อพายุหมุนเขตร้อนในแถบนี้ใหม่ (ไม่เอาเฉพาะแต่ชื่อฝรั่ง) โดยแต่ละประเทศ (หรือดินแดน) ได้ส่งชื่อพายุในภาษาของตนมาให้ประเทศละ 10 ชื่อ รวมทั้งสิ้นได้ 140 ชื่อ

ภาพถ่ายจากดาวเทียม ไต้ฝุ่นเก เมื่อวันที่ 4 พ.ย. 2532

รายชื่อพายุหมุนเขตร้อนและการนำไปใช้

เป็นรายชื่อพายุที่ก่อตัวทางมหาสมุทรแปซิฟิกด้านตะวันตกตอนบนและทะเลจีนใต้ โดยมีประเทศที่อยู่ในภูมิภาคนี้ร่วมกันเสนอบัญชีรายชื่อเอาไว้ทั้งหมด 5 ชุดด้วยกัน ประเทศที่เสนอชื่อมี 14 ประเทศ (และดินแดน) ได้แก่ กัมพูชา จีน เกาหลีเหนือ ฮ่องกง ญี่ปุ่น ลาว มาเก๊า มาเลเซีย ไมโครนีเซีย ฟิลิปปินส์ เกาหลีใต้ ไทย สหรัฐอเมริกา และเวียดนาม

รายชื่อพายุมี 140 ชื่อ นำมาแบ่งเป็น 5 ชุดหลัก ชุดละ 28 ชื่อ โดยไล่เรียงชื่อไปตามลำดับประเทศ (และดินแดน) ที่เสนอมาตามตัวอักษรภาษาอังกฤษ

ชุดที่ 1

ชุดที่ 1
ชื่อพายุ		ความหมาย	ที่มา (ประเทศ)
ดอมเรย	Damrey	ช้าง	กัมพูชา
ไห่คุ้ย	Haikui	ดอกไม้ทะเล	จีน
ไคโรจิ	Kirogi	ห่านป่า (ฝูงนกที่อพยพมาเกาหลีในฤดูใบไม้ร่วงและอพยพจากไปทางตอนเหนือในต้นฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งมีพฤติกรรมคล้ายกับพายุไต้ฝุ่น)	เกาหลีเหนือ
ไคตั๊ก	Kai-tak	ชื่อสนามบินเก่าของฮ่องกง	ฮ่องกง (จีน)
เทมบิง	Tembin	คันชั่ง; กลุ่มดาวคันชั่ง	ญี่ปุ่น
โบลาเวน	Bolaven	ชื่อที่ราบสูงทางภาคใต้ของลาว	ลาว
ซานปา	Sanba	ชื่อสถานที่ในมาเก๊า	มาเก๊า (จีน)
เจอลาวัต	Jelawat	ชื่อปลาน้ำจืด	มาเลเซีย
เอวิเนียร์	Ewiniar	ชื่อเทพเจ้าแห่งพายุ (ภาษาพื้นเมืองของเกาะชุก)	ไมโครนีเซีย
มาลิกซี	Maliksi	คำคุณศัพท์ในภาษาฟิลิปิโน แปลว่า "เร็ว"	ฟิลิปปินส์
เกมี	Gaemi	มด	เกาหลีใต้
พระพิรุณ	Prapiroon	ชื่อเทพเจ้าแห่งฝน	ไทย
มาเรีย	Maria	ชื่อผู้หญิงในภาษาชามอร์โร (ภาษาพื้นเมืองเกาะกวมและหมู่เกาะนอร์เทิร์นมาเรียนา)	สหรัฐอเมริกา
เซินติญ	Son Tinh	เทพเจ้าแห่งขุนเขาในเทวตำนานของเวียดนาม	เวียดนาม
โบพา	Bopha	ชื่อดอกไม้; ชื่อเด็กหญิง	กัมพูชา
หวู่คง (หงอคง)	Wukong	ชื่อลิงในตำนานที่เดินทางไปกับพระถังซัมจั๋งและคณะ เพื่อไปอัญเชิญพระไตรปิฎกที่อินเดีย	จีน
โซนามุ	Sonamu	ต้นสน	เกาหลีเหนือ
ซานซาน	Shanshan	ชื่อหญิงสาว	ฮ่องกง (จีน)
ยางิ	Yagi	แพะ; กลุ่มดาวแพะทะเล	ญี่ปุ่น
หลี่ผี	Leepi	ชื่อน้ำตกที่สวยที่สุดทางตอนใต้สุดของลาว	ลาว
เบบินคา	Bebinca	ชื่อขนมพุดดิงของมาเก๊า	มาเก๊า (จีน)
รุมเบีย	Rumbia	ปาล์มสาคู	มาเลเซีย
ซูลิก	Soulik	ตำแหน่งหัวหน้าเผ่าโบราณของเกาะโปนเป	ไมโครนีเซีย
ซิมารอน	Cimaron	วัวป่าในฟิลิปปินส์	ฟิลิปปินส์
เชบี	Jebi	นกนางแอ่น	เกาหลีใต้
มังคุด	Mangkhut	ชื่อผลไม้	ไทย
อูตอร์	Utor	แนวพายุฝนฟ้าคะนอง (ภาษาพื้นเมืองของหมู่เกาะมาร์แชลล์)	สหรัฐอเมริกา
จ่ามี	Trami	ชื่อดอกไม้ชนิดหนึ่ง อยู่ในตระกูลกุหลาบ	เวียดนาม

ชุดที่ 2

ชุดที่ 2
ชื่อพายุ		ความหมาย	ที่มา (ประเทศ)
กองเรย	Kong-rey	ชื่อสาวงามในตำนาน; ชื่อภูเขา	กัมพูชา
ยู่ทู่	Yutu	กระต่ายในตำนาน	จีน
โทราจิ	Toraji	ชื่อต้นไม้ มีดอกสวยงาม พบในหุบเขาของเกาหลี รากใช้ทำอาหารและยา	เกาหลีเหนือ
มานหยี่	Man-yi	ชื่อช่องแคบ ปัจจุบันใช้เป็นอ่างเก็บน้ำ	ฮ่องกง (จีน)
อุซางิ	Usagi	กระต่าย; กลุ่มดาวกระต่ายป่า	ญี่ปุ่น
ปาบึก (ปลาบึก)	Pabuk	ชื่อปลาน้ำจืดขนาดใหญ่	ลาว
หวู่ติ๊บ	Wutip	ผีเสื้อ	มาเก๊า (จีน)
เซอปัต	Sepat	ปลาน้ำจืดซึ่งมีครีบเล็ก ๆ สำหรับคลาน	มาเลเซีย
ฟิโทว์	Fitow	ชื่อดอกไม้สวย มีกลิ่นหอม (ภาษาพื้นเมืองของเกาะยาป)	ไมโครนีเซีย
ดานัส	Danas	ประสบ; รู้สึก	ฟิลิปปินส์
นารี	Nari	ดอกไม้	เกาหลีใต้
วิภา	Wipha	ชื่อผู้หญิง	ไทย
ฟรานซิสโก	Francisco	ชื่อผู้ชายในภาษาชามอร์โร (ภาษาพื้นเมืองเกาะกวมและหมู่เกาะนอร์เทิร์นมาเรียนา)	สหรัฐอเมริกา
เลกีมา	Lekima	ชื่อผลไม้	เวียดนาม
กรอซา	Krosa	ปั้นจั่น	กัมพูชา
ไห่เยี่ยน	Haiyan	ชื่อนกทะเล	จีน
โพดอล	Podul	ต้นหลิว (ต้นไม้ที่มักพบในเกาหลี)	เกาหลีเหนือ
เหล่งเหลง	Lingling	ชื่อหญิงสาว	ฮ่องกง (จีน)
คะจิกิ	Kajiki	ชื่อปลาทะเลที่เกล็ดจะเปลี่ยนสีเมื่อพ้นน้ำ; กลุ่มดาวปลากระโทงแทง	ญี่ปุ่น
ฟ้าใส	Faxai	ชื่อผู้หญิง	ลาว
เพผ่า	Peipah	ชื่อปลาสวยงามชนิดหนึ่งที่นิยมเลี้ยงในมาเก๊า	มาเก๊า (จีน)
ตาปาห์	Tapah	ชื่อปลาน้ำจืด	มาเลเซีย
มิแทก	Mitag	ชื่อผู้หญิง (ภาษาพื้นเมืองของเกาะยาป); "ดวงตาของฉัน"	ไมโครนีเซีย
ฮากิบิส	Hagibis	รวดเร็ว; ว่องไว	ฟิลิปปินส์
โนกูรี	Noguri	สุนัขพันธุ์ราคูน	เกาหลีใต้
รามสูร	Rammasun	ชื่อยักษ์ในเทพนิยายไทย	ไทย
มัตโม	Matmo	ฝนตกหนัก	สหรัฐอเมริกา
หะลอง	Halong	ชื่ออ่าวที่สวยงามแห่งหนึ่งในเวียดนาม	เวียดนาม

ชุดที่ 3

ชุดที่ 3
ชื่อพายุ		ความหมาย	ที่มา (ประเทศ)
นากรี	Nakri	ชื่อดอกไม้	กัมพูชา
ฟงเฉิน	Fengshen	ชื่อเทพเจ้าแห่งลม	จีน
คัลเมจิ	Kalmaegi	นกนางนวล (สัญลักษณ์แห่งท้องทะเล)	เกาหลีเหนือ
ฟองวอง	Fung-wong	ชื่อยอดเขา แปลว่า "นกฟีนิกซ์"	ฮ่องกง (จีน)
คัมมุริ	Kammuri	มงกุฎ; กลุ่มดาวมงกุฎเหนือ	ญี่ปุ่น
พันฝน	Phanfone	สัตว์	ลาว
หว่องฟง	Vongfong	ตัวต่อ (แมลง)	มาเก๊า (จีน)
นูรี	Nuri	นกแก้วชนิดหนึ่ง	มาเลเซีย
ซินลากอ	Sinlaku	ชื่อเทพธิดาในนิยายของชาวเกาะคอสไร	ไมโครนีเซีย
ฮากุปิต	Hagupit	เฆี่ยนตี	ฟิลิปปินส์
ชังมี	Jangmi	กุหลาบ	เกาหลีใต้
เมขลา	Mekkhala	ชื่อเทพธิดาในเทพนิยายไทย	ไทย
ฮีโกส	Higos	มะเดื่อ (ภาษาพื้นเมืองเกาะกวมและหมู่เกาะนอร์เทิร์นมาเรียนา)	สหรัฐอเมริกา
บาหวี่	Bavi	ชื่อทิวเขาในภาคเหนือของเวียดนาม	เวียดนาม
ไม้สัก	Maysak	ชื่อต้นไม้	กัมพูชา
ไห่เฉิน	Haishen	ชื่อเทพเจ้าแห่งท้องทะเล	จีน
โนอุล	Noul	แสงวาบ; ท้องฟ้าสีแดง	เกาหลีเหนือ
ดอลฟิน	Dolphin	โลมาขาวที่อาศัยอยู่ในน่านน้ำฮ่องกงและเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของฮ่องกง	ฮ่องกง (จีน)
คุจิระ	Kujira	วาฬ; กลุ่มดาววาฬ	ญี่ปุ่น
จันหอม (จันทน์หอม)	Chan-hom	ชื่อไม้หอมชนิดหนึ่ง	ลาว
หลิ่นฟ้า	Linfa	ดอกบัว	มาเก๊า (จีน)
นังกา	Nangka	ขนุน	มาเลเซีย
เซาเดโลร์	Soudelor	ชื่อหัวหน้าเผ่าในเทพนิยายของชาวเกาะโปนเป	ไมโครนีเซีย
โมลาเว	Molave	ไม้เนื้อแข็งชนิดหนึ่ง นิยมใช้ทำเครื่องเรือน	ฟิลิปปินส์
โคนี	Goni	หงส์	เกาหลีใต้
มรกต	Morakot	มรกต	ไทย
เอตาว	Etau	เมฆพายุ (ภาษาพื้นเมืองของหมู่เกาะปาเลา)	สหรัฐอเมริกา
หว่ามก๋อ	Vamco	ชื่อแม่น้ำในภาคใต้ของเวียดนาม	เวียดนาม

ชุดที่ 4

ชุดที่ 4
ชื่อพายุ		ความหมาย	ที่มา (ประเทศ)
กรอวาญ (กระวาน)	Krovanh	ชื่อต้นไม้	กัมพูชา
ตู้เจี้ยน	Dujuan	ชื่อไม้ดอก	จีน
มูจิแก	Mujigae	รุ้ง	เกาหลีเหนือ
ฉอยหวั่น	Choi-wan	เมฆซึ่งมีสีสันสวยงาม	ฮ่องกง (จีน)
คอบปุ	Koppu	ถ้วย; กลุ่มดาวถ้วย	ญี่ปุ่น
กิสนา (กฤษณา)	Ketsana	ชื่อไม้หอมชนิดหนึ่ง	ลาว
ป้าหม่า	Parma	อาหารชนิดหนึ่งของมาเก๊า ประกอบด้วยแฮม ตับไก่ และเห็ด	มาเก๊า (จีน)
เมอโลร์	Melor	ดอกมะลิ	มาเลเซีย
เนพาร์ตัก	Nepartak	นักรบผู้มีชื่อเสียงชาวเกาะคอสไร	ไมโครนีเซีย
ลูปีต	Lupit	ความโหดร้ายทารุณ	ฟิลิปปินส์
มีรีแน	Mirinae	ทางช้างเผือก	เกาหลีใต้
นิดา	Nida	ชื่อผู้หญิง	ไทย
โอไมส์	Omais	การเคลื่อนที่ไปรอบ ๆ (ภาษาพื้นเมืองของหมู่เกาะปาเลา)	สหรัฐอเมริกา
โกนเซิน	Conson	ชื่อสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์	เวียดนาม
จันทู	Chanthu	ชื่อดอกไม้	กัมพูชา
เตี้ยนหมู่	Dianmu	เจ้าแม่สายฟ้า	จีน
มินดอลเล	Mindulle	แดนดิไลออน ดอกไม้เล็ก ๆ สีเหลือง บานในฤดูใบไม้ผลิ สื่อถึงจิตใจที่อ่อนโยนและบริสุทธิ์ของสาวเกาหลี	เกาหลีเหนือ
ไลออนร็อก	Lionrock	ชื่อหินบนเขาแห่งหนึ่งในฮ่องกง รูปร่างคล้ายสิงโตหมอบ	ฮ่องกง (จีน)
คอมปาซุ	Kompasu	วงเวียน; กลุ่มดาววงเวียน	ญี่ปุ่น
น้ำเทิน	Namtheun	ชื่อแม่น้ำสายหนึ่ง เป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำโขง	ลาว
หม่าโหล	Malou	หินโมรา	มาเก๊า (จีน)
เมอรันตี	Meranti	ชื่อต้นไม้	มาเลเซีย
ฟานาปี	Fanapi	หมู่เกาะปะการัง (อะทอลล์) เล็ก ๆ	ไมโครนีเซีย
มาลากัส	Malakas	แข็งแกร่ง; เต็มไปด้วยพลัง	ฟิลิปปินส์
เมกี	Megi	ปลาดุก	เกาหลีใต้
ชบา	Chaba	ชื่อดอกไม้; ชื่อผู้หญิง	ไทย
แอรี	Aere	ลมพายุ (ภาษาพื้นเมืองของหมู่เกาะมาร์แชลล์)	สหรัฐอเมริกา
ซงด่า	Songda	ชื่อแม่น้ำในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของเวียดนาม เป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำแดง	เวียดนาม

ชุดที่ 5

ชุดที่ 5
ชื่อพายุ		ความหมาย	ที่มา (ประเทศ)
สาลิกา	Sarika	ชื่อนกชนิดหนึ่ง ชอบร้องเพลง	กัมพูชา
ไหหม่า	Haima	ม้าน้ำ	จีน
มิอะริ	Meari	เสียงสะท้อน (หมายถึง ทันทีที่เกิดพายุไต้ฝุ่น คำประกาศแจ้งของคณะกรรมการไต้ฝุ่นก็จะสะท้อนก้องไปสู่ประเทศสมาชิก)	เกาหลีเหนือ
หมาง้อน	Ma-on	ชื่อยอดเขา แปลว่า "อานม้า"	ฮ่องกง (จีน)
โทะคาเงะ	Tokage	สัตว์เลื้อยคลานจำพวกจิ้งจก ตุ๊กแก; กลุ่มดาวกิ้งก่า	ญี่ปุ่น
นกเตน (นกกระเต็น)	Nock-ten	ชื่อนก	ลาว
หมุ่ยฟ้า	Muifa	ดอกบ๊วย	มาเก๊า (จีน)
เมอร์บุก	Merbok	ชื่อนกชนิดหนึ่ง	มาเลเซีย
นันมาดอล	Nanmadol	โบราณสถานที่มีชื่อเสียงบนเกาะโปนเป ได้ชื่อว่าเป็น "เวนิสแห่งแปซิฟิก"	ไมโครนีเซีย
ตาลัส	Talas	ความแหลม; ความคม	ฟิลิปปินส์
โนรู	Noru	กวาง	เกาหลีใต้
กุหลาบ	Kulap	ชื่อดอกไม้	ไทย
โรคี	Roke	ชื่อผู้ชายในภาษาชามอร์โร (ภาษาพื้นเมืองเกาะกวมและหมู่เกาะนอร์เทิร์นมาเรียนา)	สหรัฐอเมริกา
เซินกา	Sonca	ชื่อนกชนิดหนึ่ง ชอบร้องเพลง	เวียดนาม
เนสาด	Nesat	การทำประมง	กัมพูชา
ไห่ถาง	Haitang	ชื่อผลไม้ของจีน	จีน
นาลแก	Nalgae	ปีก (หมายถึงการโบยบิน เคลื่อนที่ เคลื่อนไหวอย่างมีอิสระ)	เกาหลีเหนือ
บันยัน	Banyan	ชื่อต้นไม้	ฮ่องกง (จีน)
วาชิ	Washi	นกอินทรี; กลุ่มดาวนกอินทรี	ญี่ปุ่น
ปาข่า (ปลาข่า)	Pakhar	โลมาอิรวดีที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำโขงตอนล่าง	ลาว
ซันหวู่	Sanvu	หินปะการัง	มาเก๊า (จีน)
มาวาร์	Mawar	กุหลาบ	มาเลเซีย
กูโชล	Guchol	ขมิ้น (ภาษาพื้นเมืองของเกาะยาป)	ไมโครนีเซีย
ตาลิม	Talim	แหลมคมหรือด้านคมของใบมีด	ฟิลิปปินส์
ทกซุริ	Doksuri	นกอินทรี	เกาหลีใต้
ขนุน	Khanun	ชื่อผลไม้	ไทย
วีเซนเต	Vicente	ชื่อผู้ชายในภาษาชามอร์โร (ภาษาพื้นเมืองเกาะกวมและหมู่เกาะนอร์เทิร์นมาเรียนา)	สหรัฐอเมริกา
ซาวลา	Saola	วัวป่าชนิดหนึ่งที่เพิ่งค้นพบในเวียดนาม	เวียดนาม

กฎน่ารู้

มีกฎย่อยอยู่ข้อหนึ่งว่า หากพายุลูกใดมีความรุนแรงและสร้างความหายนะมากเป็นพิเศษก็ให้ปลดชื่อพายุลูกนั้นไป แล้วตั้งชื่อใหม่เข้าไปในรายการชื่อแทน ตัวอย่างเช่น เฮอร์ริเคนแอนดรูว์ (Andrew) ซึ่งโดนปลดมาแล้วในบ้านเรา คือ มหาสมุทรแปซิฟิกเหนือ (ด้านตะวันตก) และทะเลจีนใต้

เครดิต : wiki